Toplumun zayıf belleği söz konusu olduğunda anlaşılır katettiğimiz yol. Eski masal tekerlemesindeki gibi: “Az gittik uz gittik dere tepe düz gittik altı ay bir güz gittik, döndük bir de arkamıza baktık ki bir arpa boyu yol gitmişiz.” Bazen bir arpa boyu etmez 325 yıllık yol. 1698-1699 veba salgınında, Sivas, Tokat ve Amasya coğrafyasında, heybelerle mezara taşınan çocuklardan, 2023 Kahramanmaraş depreminde kefensiz gömdüklerimize; kefen meselesinde aldığımız yolu gösterir bir arpa boyu, aldığımız dersi değil.
1999 Gölcük depremi sonrası getirilen, özel iletişim vergisi (deprem vergisi) adı altında toplanan yaklaşık 85 milyar liranın, amacı dışında kullanıldığını 2011 yılında öğrendik. Yine 2019 yılında kullanmanın bir yolunu bulduğumuz, Merkez Bankası ihtiyat akçelerini, 2023 yılında çok aradık. Faturayı yine vatandaş ödedi elbette. Televizyon kanalları ortak canlı yayınlara geçti, birbiri ardına kampanyalar yapıldı. Toplumun ekranlardan aşina olduğu kim varsa, ilgili ilgisiz ekranlara doluştu. Orada da ayrıştık, benim kampanyam, senin kampanyan, onun kampanyası... Bağış kampanyalarına en önce kamu kurumları katıldı, devletin olanı devlete verdiler. Memlekette ne zengin varmış dedirten rakamlar döküldü ekranlara. Sonra verdikleri sözü tutmayacak olanlar geçti ekranlardan, birileri rakamları yuvarladı, nezaketten ışık yılı uzakta. Hani bir elin verdiğini diğer el görmeyecekti. Birdenbire ne kadar erdemli, edepli vasıflarımız varsa terk ediverdik. Azıcık ar sahibi olanlar, yerin dibine geçmeden az evvel, görgüsüzlük resmi geçidine dönüştü ekranlar. 26 haneli banka hesap numaraları uçuştu havalarda, sonra döküldü televizyon ekranlarının eteklerine.
Tekerrürden ibaret geçmişte, aynı fay bölgesinde, 1114 Pazarcık, 1513 Pazarcık, 1822 Maraş, 1866 Karlıova, 1872 Antakya, 1874 Gezin, 1875 Sivrice, 1893 Çelikhan, 1905 Pütürge, 1971 Bingöl, 1977 Palu ve 1986 Sürgü depremlerini yaşayıp, 2023 yılında bunca yıkılmak, hangi tedbirsizliğin iz düşümüdür.
XVI. Yüzyıldan günümüze aldığımız mesafedir, Ankara’nın bağlarından arpa boyu yollarına. Paşmaklıktan arpalığa oradan mukataalara* uzanan bir arpa boyu yol. Kendi yarattıkları zannı ile kuruldukları küçük dağlarında, Zile Ayanı İlbaşıoğlu Küçük Ahmet Ağa gibi hüküm sürerler yüzlerce yıldır.
Kuldan reayaya, tebaadan yurttaşa, aldığımız yolda, kişisel hak ve özgürlüklerimiz ile itaat beklentisi çatışmaz bile. İktidarından muhalefetine, partili partisiz itaat beklentisinin bir hak görüldüğü topraklarda, bir arpa boyu yoldur aldığımız. El öpmek ile ağzın pislenmediği, itaatin coğrafik işaretli olduğu topraklarda, canciğer kuzu sarmasından, vatan hainliğine giden yol bir arpa boyudur.
Paşmaklık: Padişahların anneleri, kız kardeşleri, kızlarına ve hasekilerine tahsis ettiği aylık ya da dirlik.
Arpalık: Osmanlı devlet teşkilatında, memurlara görevleri sırasında maaşlarına ek olarak, görevden ayrıldıktan sonra ise bir tür emeklilik maaşı olarak verilen ayni ya da nakdi gelir.
*Mukataa: Devletin arazileri ya da gelirinin bir bedel karşılığı kiraya verilmesi.
